Niepoprawny politycznie prorok
- Nasz Dziennik -
Z o. Aleksandrem Jacyniakiem SJ, kustoszem Sanktuarium Matki Bożej Łaskawej w Warszawie, wykładowcą na Papieskim Wydziale Teologicznym w Warszawie, dyrektorem Centrum Duchowości Świeckich, o programie dla Polski sługi Bożego ks. Piotra Skargi rozmawia Małgorzata Bochenek.
Sługa Boży ksiądz Piotr Skarga SJ w trosce o dobro ojczyzny wskazywał wady narodowe. Które z przywar Polaków piętnował najbardziej?
Biorąc pod uwagę kwestie związane z życiem społeczno-politycznym, piętnował przerosty wolności, które przeobrażały się w daleko posuniętą swawolę, której sprzyjało obecne w Sejmie liberum veto. Jeden tylko głos wystarczył, aby zerwać obrady Sejmu, co w praktyce skutkowało wielką trudnością w uchwaleniu czegokolwiek istotnego dla naszej ojczyzny. Piotr Skarga takie działania jasno nazywał swawolą, będącą zaprzeczeniem autentycznej wolności. Piętnował brak miłości i ofiarności wobec Ojczyzny, egoizm indywidualny i grupowy. Upominał się o demokrację opartą na wartościach chrześcijańskich, występował przeciwko ustanawianiu niesprawiedliwych praw. W rzeczywistości społeczno-rodzinnej piętnował pijaństwo, rozpustę, przekorę, powszechność grzechów publicznych i ich bezkarność. I dziś te wszystkie przywary i wady są obecne w życiu Polaków, stanowią bardzo poważny problem. Wydaje się, że bezkarność grzechów popełnianych publicznie jest dzisiaj jeszcze bardziej rażąca.
Skarga zawsze podkreślał, że rządzący realizują powołanie, z którego kiedyś przed Bogiem będą musieli zdać sprawozdanie. Dlatego wskazywał im m. in. na konieczność stałej modlitwy o Bożą mądrość, o to, aby w postępowaniu kierowali się Bożą mądrością, a nie kalkulacjami ludzkimi. Wskazywał na obowiązek wielkoduszności i bezinteresowności rządzących w służbie państwu, o które winni dbać jak o własny dom. Oczywiście tego typu przesłanie było absolutnie niepoprawne politycznie i niemodne czasach, w których żył Piotr Skarga, takim pozostaje także i dziś.
Taka postawa świadczy o jego wielkiej bezkompromisowości…
Ks. Piotr Skarga był bezkompromisowy. Co więcej, jego nauczanie miało charakter prorocki. Piętnował wady narodowe, wzywając do ich odrzucenia z uwagi na dobro Ojczyzny. W trosce o jej przyszłość apelował o zmianę życia, tym samym przestrzegał przed upadkiem narodu. W tamtych czasach wydawało się to wręcz głosem szaleńczym, gdyż panowało wielkie przekonanie o potędze Rzeczpospolitej Obojga Narodów (Królestwa Polskiego i Wielkiego Księstwa Litewskiego). Prorocki głos księdza Skargi został dowartościowany dopiero po upadku Rzeczpospolitej i doceniony w dramatycznej rzeczywistości rozbiorów.
Bardzo znane jest powiedzenie ksiądz Piotra Skargi, w którym w sposób obrazowy mówi o chrześcijańskich korzeniach naszego narodu…
„Ten stary dąb (czyli Polska) tak urósł, a wiatr jego żaden nie obalił, bo jego korzeń jest Chrystus”. Piotr Skarga nie wyobrażał sobie, aby ojczyzna mogła trwać bez odniesienia do chrześcijańskich, katolickich wartości. Do słów księdza Piotra Skargi po wiekach nawiązał sługa Boży kardynał Stefan Wyszyński, który na Jasnej Górze w roku 1957 powiedział: „albo Polska będzie katolicka, albo nie będzie jej wcale”. Piotr Skarga apelował do rządzących, do przedstawicieli wszystkich stanów o trwanie przy wierze katolickiej. To wezwanie pozostaje wciąż bardzo aktualne. Widzimy narastającą dyskryminację chrześcijan w świecie, modę na antykatolicyzm w Europie, a także w Polsce.
Skoro polski Sejm ustanowił Rok Piotra Skargi, czy nie powinien uznać nauk głoszonych przez tego wielkiego kaznodzieję królewskiego jako wytycznych dla obecnie rządzących?
Oby tak się stało. Choć, jak niektóre media zauważają, wydaje się, że część polskich parlamentarzystów tak naprawdę nie zdaje sobie sprawy, że promuje postać niepoprawną politycznie, która dla wielu staje się dzisiaj niczym wyrzut sumienia.
Przesłanie księdza Piotra Skargi zawiera w sobie program aktualny dla naszej ojczyzny na jej dziś i na jutro. O czym warto pamiętać?
Piotr Skarga wskazywał na troskę o jedność i spójność państwa oraz silną władzę centralną. Kładł również ogromny nacisk na formację. Był zatroskany o jakość języka polskiego. Poprzez słowo mówione i pisane zachęcał do podnoszenia poziomu intelektualnego narodu. Na jego dziełach, a zwłaszcza na Żywotach świętych, uczyły się poprawnej polszczyzny pokolenia Polaków. Był człowiekiem zatroskanym o szkolnictwo, uczestniczył m.in. w przeobrażaniu szkoły prowadzonej przez jezuitów w Wilnie w Akademię Wileńską, która stała się drugim, po Uniwersytecie Krakowskim, ośrodkiem szkolnictwa wyższego dla Królestwa Polskiego i Wielkiego Księstwa Litewskiego. Wśród wielu bractw, jakie założył, było Bractwo św. Łazarza zajmujące się żebrakami, ubogimi i umierającymi. W roku 1592 powołało ono do życia pierwszy szpital w Warszawie. Dzisiaj, co pokazują statystyki, zauważalny procent społeczeństwa polskiego żyje w nędzy. Dlatego też troska o ubogich w dalszym ciągu pozostaje bardzo istotnym elementem programu, który już przed wiekami wskazywał ksiądz Piotr Skarga.
Rok Piotra Skargi, ogłoszony z okazji 400. rocznicy jego śmierci, to przypominanie nauki i wskazywanie na aktualność myśli tego kaznodziei królewskiego, pisarza i inicjatora wielu inicjatyw charytatywnych. W niedzielę 5 lutego w trzech polskich miastach obchody zostaną zainaugurowane w sposób bardzo uroczysty.
Odbyły się już pierwsze odsłony inicjatyw związanych z tym rokiem. 2 lutego w Grójcu odbyły się uroczystości 476. jubileuszu urodzin i chrztu wielkiego kaznodziei. W niedzielę 5 lutego Rok Skargi zainaugurują trzy kolejne miasta Polski. W Krakowie, w kościele Świętych Apostołów Piotra i Pawła, w którego podziemiach spoczywają doczesne jego szczątki, sprawowana będzie uroczysta Msza św. o godz. 13.00. W Toruniu Rok Piotra Skargi uroczyście rozpocznie się podczas Eucharystii o godz. 17.00 w kościele akademickim Ducha Świętego prowadzonym przez jezuitów. Natomiast w Warszawie ten szczególny rok zostanie zainaugurowany podczas Mszy św. o godz. 17.30 w Sanktuarium Matki Bożej Łaskawej, głównej patronki stolicy. Uroczystości będzie przewodniczył ks. abp Celestino Migliore, nuncjusz apostolski w Polsce.
Co ciekawe, świątynię, która pełni rolę Sanktuarium Matki Bożej Łaskawej, wybudowano z inicjatywy właśnie Piotra Skargi…
Burzliwe są dzieje tego kościoła. Doszczętnie spalony w czasie Powstania Warszawskiego, został odbudowany w latach pięćdziesiątych ubiegłego wieku. Sanktuarium dwukrotnie nawiedził Ojciec Święty Jan Paweł II − 2 czerwca 1979 roku i 16 czerwca 1983 roku. Warto podkreślić, że cieszący się wielowiekowym kultem, królujący w tej świątyni obraz Matki Bożej Łaskawej koronował 7 października 1973 prymas kard. Stefan Wyszyński, ogłaszając Najświętszą Maryję Pannę Łaskawą główną patronką Warszawy. Przed nami wpisane w Rok ks. Piotra Skargi sesje naukowe, m.in. na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu, Uniwersytecie Stefana kard. Wyszyńskiego, na Uniwersytecie Warszawskim, dalej − odsłonięcie i poświęcenie popiersia ks. Piotra Skargi (12 maja w Sanktuarium MB Łaskawej) oraz centralne uroczystości związane z dzienną rocznicą śmierci, które odbędą się we wrześniu w Krakowie.
Dziękuję za rozmowę.